Iedereen kent teak natuurlijk van de meubelen, tuinmeubelen en boten die er van gemaakt worden. Maar wist u eigenlijk dat er ook prachtige bouwwerken gemaakt zijn van dit natuurlijke bouwmateriaal? In Bangkok staat een gebouw dat vooralsnog wordt gerekend tot het grootste gebouw van teak ter wereld. Lees hier leuke teakinformatie en lees ook meer over ´s werelds mooiste en meest bijzondere bouwwerken van teakhout.
Een kort kennismaking met teak
Een Latijnse naam voor teak is Tectona Grandis. Het is een tropisch hardhout dat olie bevat, dat het waterbestendig maakt en zo voorkomt dat het gaat rotten. Ook is het goed tegen de invloed van insecten bestand. Het is te vinden in Indonesië, India, de Filippijnen, Myanmar en Maleisië. Naast dat het bestand is tegen insecten en vocht, is het ook zeer goed bestand tegen extreem weer en wind. Daarom is het niet alleen extreem populair als grondstof voor meubelen, maar ook voor scheepsbouw, al sinds de middeleeuwen.
’s Werelds langste brug gemaakt van teakhout
In Birma is een loopbrug gemaakt die over het Taungthanman meer is gelegd. Dit is de U Bein brug, een enorme trekpleister voor heel het land. Het is daarom verstandig om de brug in alle vroegte te bezoeken, voordat de stroom toeristen op gang is gekomen. De brug, die 10 km ten zuiden van Mandalay ligt, is een loopbrug van 1,2 kilometer lang. Hij is vernoemd naar zijn bouwer - en tevens burgemeester - U Bein en is door zijn uitzonderlijke lengte een bijzonder stukje erfgoed geworden. In 1849 is het frame van de brug gemaakt en bestaat uit geborgen teakbalken. Zij zijn afkomstig uit het Amarapura paleis dat afgebroken werd toen het koninkrijk van koning Mindon naar Manalay werd verplaatst. Het meer waar de U Bein brug overheen ligt, ligt tijdens de zomer droog en stroomt tijdens de moessons in de nazomer weer vol met water én met leven. Onder de brug, die bestaat uit 480 spanten en zo’n 1000 balken, is het zomers een peddelend komen en gaan van eenden, vissersboten en andere boten. Bij de brug kunt u een dag- en een nachtervaring beleven. Waar overdag alles rustig zijn gang gaat, ziet u het tempo letterlijk versnellen bij het vallen van de avond. U ziet monniken lopen in hun typische Crimsongewaden, vissers die hun netten inhalen en veel toeristen.
Als u zelf toerist bent en een bijzondere ervaring wilt beleven, is het de moeite waard om ‘s avonds naar de U Bein brug te komen. Dan kunt u op de brug geweldige foto’s maken van de zonsondergang. Kortom: deze bijzondere toeristische attractie zult u niet snel vergeten. Evenals de bevolking die er rond loopt om geld aan u te verdienen. Zo vindt u er dames die kooien met zich meedragen waarin uiltjes gevangen zitten. Voor een dollar kunt u de uiltjes hun vrije leven weer teruggeven: de kooitjes gaan open en de kleine uiltjes vliegen weg. Om vervolgens weer naar het kooitje terug te vliegen, om de volgende dag dezelfde ‘show’ te kunnen opvoeren! Naast alle show is er gelukkig nog genoeg gelegenheid om rustig over de brug van teak te lopen en de schoonheid van het bouwwerk en de natuur te bewonderen.
The Edwin Fox: ’s werelds oudste schip gemaakt van teak
Naast het lopen over een brug van teakhout kunt u in Birma ook ervaren hoe het is om te varen om een echte boot van teakhout. In Myanmar kunt u op de rivier de Ayeyarwaddyeen een cruise maken op een boot van teakhout, gemaakt door plaatselijke ambachtslieden. De boten zijn ondiep en zijn zo’n 30 meter lang. Ontspannen op de boten is zeer gemakkelijk: er zijn ingebouwde loungebars en allerlei ruimtes waar u heerlijk kunt genieten van een ontspannen boottocht over de rivier.
Tegenwoordig zijn de teakhouten schepen er ter vermaak van de toeristen, maar in de tijd dat ook de zeilschepen nog van teak waren, was dat anders. Toen werden er met deze schepen van teakhout vanuit het oosten specerijen, zijde en thee vervoerd naar het westen. Naast goederen werden er ook mensen met de schepen vervoerd. Zo werden vanuit Engeland gevangenen naar Australië vervoerd. Maar veel schrijnender: ook slaven weerden met deze schepen vervoerd. Ontvoerd uit hun Afrikaanse dorpen en verkocht in Amerika om te gaan werken in de tabaksplantages aldaar. Eén zo’n schip die naast goederen ook mensen vervoerde, was de Edwin Fox. Van een hele vloot van dit soort schepen, is de Edwin Fox de enige die in tact is gebleven na al die jaren. De geschiedenis van deze boot is nogal een bijzondere: hij werd in 1853 gebouwd op de Calcuttawerf in India. En was geheel gemaakt van teakhout.
De eerste reis die hij moest afleggen was van oost naar west, via Kaap de Goede Hoop (Zuid Afrika), van Calcutta naar Londen. Vlak hierna brak de Krimoorlog uit en werd het schip opeens ingezet als oorlogsschip. Toen de oorlog in februari 1856 eindigde, vertrok de Edwin Fox nog geen maand later uit Melbourne, op weg naar China. Daar werd het ingezet om goederen en mensen tussen de verschillende Chinese havens te vervoeren. Vanaf 1858 zaten er opeens geen ‘lieverdjes’ meer op de Edwin Fox: het schip werd vanaf die tijd ingezet om veroordeelden vanuit Engeland naar West Australië te vervoeren. Nog geen 10 jaar later was het schip van teak omgebouwd tot een zeilschip van het type ‘Barque’. Vanaf die tijd werd het gebruikt om immigranten vanuit Europa naar Nieuw Zeeland te vervoeren. In 4 reizen heeft de Edwin Fox 700 families naar Nieuw Zeeland vervoerd. De reis vanuit Europa naar het kolonie-eiland duurde tussen de 4 en de 6 maanden en was meer dan zwaar te noemen. Tijdens zo´n reis ontstonden er allerlei ziektes, waardoor tal van mensen de overtocht niet eens haalden. Ze stierven op zee en kregen dan ook een zeebegrafenis. Eenmaal aangekomen in Nieuw Zeeland waren de omstandigheden ook niet echt goed te noemen. Er was daar nog niets en alles moest opgebouwd worden om een beter leven te krijgen. De kans dat zij ooit hun moederland nog eens zouden zien, was nihil. Door het ontstaan van de stoomschepenindustrie, werd het varen met zeilschepen min of meer achterhaald. Waar de Edwin Fox eerst mensen vervoerde, werd het vanaf 1880 ingezet bij het vervoer van Nieuw Zeelandse schapen. De functie van belangrijk zeilschip verdween totaal en in 1897 werd het schip naar het Zuidereiland gesleept, waar het als drijvende opslag een nieuwe functie kreeg. In korte tijd werd het schip volledig gestript, werd al het beslag verwijderd en kwamen er grote gaten in de zijkant.
In de jaren '60 van de vorige eeuw lag het schip behoorlijk in de weg toen de haven van Picton werd uitgebreid. De Edwin Fox- wat daar dan nog van over was- werd versleept naar Shakespeare Bay en bleef daar 40 jaar lang liggen. Het interieur van teak lag deels in het water en werd langzaam door de natuur vernietigd. Gedeelten van het schip die nog wel intact waren, werden vernield door de Nieuw Zeelandse jeugd. In 1999 zorgde de Edwin Foxstichting ervoor dat zij het eens zo prachtige teakschip voor een luttel bedrag konden kopen. Met geld uit de stichting zorgden ze ervoor dat het schip weer kon drijven en weer een thuis kreeg: het werd naar Picton teruggesleept… De bedoeling was om in Picton het teak schip weer volledig te gaan restaureren. Van het herplaatsen van de hoge masten, tot volledige renovatie van het interieur. Helaas is er nooit genoeg geld ingezameld om dit plan werkelijkheid te laten worden. Tegenwoordig is de romp van de Edwin Fox nog als museum te bezichtigen. Je kunt op de twee dekken lopen en proeven hoe de sfeer toen was als je je aan boord van het schip bevond. Met de inkomsten van de toeristische bezoeken hoopt de stichting het oude teakschip te behouden. De Nieuw-Zeeland Historic Places Trust heeft de historische romp van de Edwin Fox een categorie1-registratie gegeven. Nu is de Stichting van de Edwin Fox nog ‘slechts’ op zoek naar genoeg sponsoren die eindelijk de restauratie van dit prachtige schip waar kunnen gaan maken.
's Werelds grootste teak paleis
In Thailand vindt u verschillende bouwwerken van teak die met de hand gemaakt zijn en tot de mooiste van de wereld behoren. Vroeger werd teak vooral veel gebruikt voor huizen, bruggen en andere, grotere bouwwerken. Tegenwoordig is teak ook populair in de westerse wereld, maar dan als materiaal voor tuinmeubelen, tuinhuisjes etc. Maar ook wordt teak veel gebruikt in meubels en tafels voor in huis.
Waar wij in het westen sinds tientallen jaren onder de indruk zijn van teak, heeft het in het oosten al honderden jaren een grote voorkeur. Het wordt gebruikt voor meubels en gebouwen en kan zowel binnen als buiten toegepast worden. Deuren die van teakhout gemaakt worden gaan vele generaties mee, mits het natuurlijk goed wordt onderhouden. Teakbomen kunnen wel 50 meter hoog worden en deste hoger de boom, deste sterker het teakhout zal zijn. In Thailand zijn er zelfs paleizen van teak gebouwd. En dat is ook logisch, want teak is een prachtig, bijna koninklijk materiaal! In Thailand staat het Vimanmek Palace en is de voormalige residentie van Rama V (koning Chulalongkorn). Het is het grootste gebouw van teak dat in Thailand gebouwd is en is een prachtig staaltje Thaise architectuur. De naam van het paleis betekent letterlijk “Paleis in de wolken”. Het paleis staat ook wel te boek onder de naam Vimanmek Teak Mansion en is duidelijk beïnvloed door de Victoriaanse architectuur. Het L-vormige gebouw dat 81 kamers en slaapkamers telt, geeft exact weer hoe de royalty’s leefden in die tijd (rond 1900). Het is een gebouw dat zijn tijd ver vooruit liep: het was als eerste in Thailand voorzien van toilet, douche en elektriciteit! Oorspronkelijk stond het gebouw in de havenstad Sri Racha,waar het gebouwd is. Later is het verplaatst naar het paleizencomplex van Dusit, vlakbij de dierentuin van Dusit.
De Vimanmek Teak Mansion is niet alleen qua grootte zeer bijzonder. Ook qua constructie is het een uitzonderlijk paleis: het bestaat namelijk uit geen enkele spijker! Deze manier van constructie komt in het zuiden van India veel vaker voor. Daar zie je deze techniek in oude huizen en in de meubels terug. Al sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw wordt het paleis niet meer gebruikt als verblijfplaats van de koninklijke familie. Vanwege de goede conserverende eigenschappen van teakhout wordt het echter nog wel goed gebruikt als winkel van koninklijke goederen. Dit is geheel te danken aan de inzet van koning Sikirit, die in 1982 toestemming heeft gevraagd om de Vimanmek Royal Mansion in zijn eer te laten herstellen. Op deze manier heeft hij er voor gezorgd dat het paleis niet aan zijn lot werd overgelaten nadat de koninklijke familie het paleis verliet. Zo blijft het gebouw ook voor de volgende generaties goed bewaard.
De Vimanmek Mansion is het grootste gebouw dat op het paleizencomplex van Dusit Garden staat. Het is eigendom van het bureau de Royal Household, die het gebouw beheert en onderhoudt. Als museum doet het nu dienst voor de toeristen, die hier ambachten, foto´s en kunst van de koning kunnen bezichtigen. Dit nationale erfgoed is verdeeld over 3 verdiepingen en tentoongesteld over 31 kamers. In de slaapkamers is vooral de sfeer te proeven van vroeger tijden, in de anders vertrekken is vooral veel pracht en praal te zien. Denk hierbij aan geschenken die vanuit de hele wereld geschonken zijn aan het Thaise hof. Zoals keramiek, zilverwerk, kristallen glaswerk en met bladgoud belegde tafels. Sinds een aantal jaar heeft de Vimanmek Mansion een vermelding in The Lonely Planet. Dit heeft gezorgd dat het één van de best bezochte toeristische trekpleisters van Thailand is geworden. U vindt er bij een bezoek prachtige tuinen, vijvers en gebouwen. Maar ook de optredens van de Thaise dansers maken een bezoek aan de Vimanmek Mansion meer dan de moeite waard!
